Page 4 - PERFORM_MODULE_1_CONTENT

• Spektrum autyzmu - definicja, główne cechy, wyzwania oraz
dostosowanie środowiska pracy do potrzeb osób w spektrum.
• Opis cyklu zatrudnienia – od rekrutacji po wsparcie w miejscu

pracy.

1. Wstęp

Na całym świecie osoby z niepełnosprawnościami stanowią około 15% populacji (Światowa

Organizacja Zdrowia, Światowy raport o niepełnosprawności, 2011). Szacuje się, że od 785
do 975 milionów z nich znajduje się w wieku produkcyjnym i doświadcza nieproporcjonalnie

wysokiego poziomu bezrobocia, szczególnie w regionach, gdzie polityki integracyjne rynku
pracy są słabo rozwinięte (Bank Światowy, Przegląd integracji osób niepełnosprawnych,

aktualizacja z 2023 r.). Sytuacja osób w spektrum autyzmu jest jeszcze bardziej niepokojąca:
mniej niż 10% z nich posiada płatne zatrudnienie, w porównaniu do 45% osób z innymi

rodzajami niepełnosprawności oraz niemal 66% osób bez niepełnosprawności (National
Autistic Society UK, raport Autism Employment Gap; Office for National Statistics UK, 2021).
Warto podkreślić, że w ostatnim dziesięcioleciu liczba diagnozowanych przypadków zaburzeń

neuroróżnorodnych, takich jak zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), znacząco wzrosła.

Termin „neuroróżnorodność” odnosi się do osób, których rozwój neurologiczny lub wybrane
funkcje neurokognitywne odbiegają od powszechnie przyjętych norm społecznych. Nie muszą
one jednak spełniać kryteriów zaburzenia rozwojowego (Shah i in., 2022). ASD to „złożone

zaburzenie rozwojowe obejmujące trwałe trudności w komunikacji społecznej, ograniczone

zainteresowania i powtarzalne zachowania” (American Psychiatric Association, 2013). Według
Światowej Organizacji Zdrowia, około jedno na 100 dzieci na świecie cierpi na ASD (WHO,
2023). Na podstawie szeroko zakrojonego przeglądu 66 badań populacyjnych oszacowano, że

rzeczywisty odsetek wynosi 0,77%, czyli około jedno dziecko na 130 (Issac

i in., 2025). Wzrost liczby diagnoz wynika głównie z rozszerzenia kryteriów diagnostycznych
oraz rosnącej świadomości społecznej (Zeidan i in., 2022). Osoby z autyzmem często
napotykają bariery w zatrudnieniu, wynikające zarówno z czynników systemowych, jak

i społecznych. Trudności w zakresie komunikacji, przetwarzania bodźców sensorycznych oraz
spełniania oczekiwań społecznych sprawiają, że tradycyjne środowiska pracy bywają dla nich

niedostępne. Wykluczenie zawodowe bardzo często rozpoczyna się jednak znacznie wcześniej,
u jego źródeł leżą utrwalone stereotypy, stygmatyzacja oraz brak zrozumienia autyzmu

3 | S t r o n a

Numer projetku: 2023-1-IT01-KA220-VET-000152721